Արեգնազան կամ Կախարդական աշխարհ

https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A5%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B4_%D4%BF%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0


Ղազարոս Աղայանի <<Արեգնազան կամ կախարդական աշխարհ>> - ը իմ մեջ արթնացրեց նորից և ավելի վառ երևակայելու միջոց: Այս հեքիաթում ասվում է, որ մի ծեր մարդ, և անունը Արամ էր, ուներ երեք աղջիկ, միայն, թե երորդի ինքնությունը պարզ չեր, իակ Արամը նրան աղջիկ էր դարձրել, չնայած դրան նա տանել չեր կարողանում տան գործերը, ընդհակառակը ձենք կամ ձի տեսնելիս ուրախանում էր: Նրա հայրը նրան սովորեցրեց զենք բռնել, ձի քշել և այլ որսորդական բաներ: Հետո նա Արեգնազանին, իր երրորդ աղջկան ուղարկեց թագավորի մոտ, որպես ծառա, թագավորը ընդունեց նրան, հետո թագավորի աղջիկը հիվանդացավ  շատ լուրջ, և նրան անմահական ջուրներ պետք, ուղարկեցին Աչեգնազանին, նա բազում արկածներ ունեցավ և ի վերջո նա բերեց այդ անմահական ջուրը: Արեգնազանը դարձավ տղա և ամուսնացավ Նունուֆարի, թագավորի աղջկա հետ և երջանիկ ապրեցին մինչ կյանքի վեր:

Աղայանի մասին մեկ երկու խոսք իմ կողմից:

Աղայանից ես սովորեցի երազել ավելի վառ, երևակայել ավելի ուժեղ և մտածել ավելի մտախոհ: Աղայանը չմահացավ, նա դեռ մեր սրտերում է: Աղայանի մասին կասեմ միայն, որ նա հայաստանի ամենաճանաչված և սիրված գրողն է, երբեմն երազում նրա հետ զրուցելիս եմ լինում և նա ինձ բարի և իմաստուն խորհուրդներ էր տալիս: Աղայան, մանկագիր, մանկավարժ, գրող, մարդու մտքի մի մաս, սիրված ընկեր և վերջապես սիրելի մարդ:

Վերնատուն

Վերնատան անդամները վեցն են, Ղազարոս Աղայանը, Հովհանես Թումանյանը, Դերենիկ Դեմիրճյանը, Լևոն Շանթը, Ավետիք Իսահակյանը և Նիկոլ Աղբալյանը: Վերնատունը գտնվում է Թումանյանի տան վերևի հարկում, որտեղ գրողները հավաքվում էին և խոսում գրականությունից, իրենց ստեղծագործություններից և այլն: Որպես նահապետ Աղայանին էին ընտրել, որովհետև Աղայանը բոլորից տարքով մեծ է և իր ստեղծագործական հմտությունները բարձրեն; Վերնատան անվանումը առարջարկել է Թումանյանը, որովհետև Թումանյանը այդ հավաքույթներից մի պահ հիշեց, որ վերնատուն էր համարվում նաև այն վայրը, որտեղ Հիսուսը իր առաքյալների հետ էր հավաքվում և նմանակվելով անունը դրեցին Վերնատուն:  Թիֆլիսի հին թաղերից մեկում՝ Բեհբության փողոցում գտնվում է Թումանյանի տունը: Վերնատանը նոր անդամներ չէին ընդունում, բայց ընդունում էին պատվավոր հյուրեր, որոնք էին Պռոշյանը, Վրթանես փափաձյանը, Մուրացանը, Նար-Դոսը, ինչպես և նկարիչներ Գ. Բաշինջաղյանը, Մ. Սարյանը, Փ. Թերլեմեզյանը, երգահաններ Ա. Տիգրանյանը, Կոմիտասը և շատ արվեստագետներ: